Profilaktyka raka piersi

Samobadanie

Samobadanie piersi należy wykonywać co najmniej raz w miesiącu – najlepiej 2–3 dni po zakończeniu miesiączki, kiedy piersi nie są tkliwe ani obrzmiałe.

Stań przed lustrem i przyjrzyj się swoim piersiom. Zwróć uwagę na ewentualne asymetrie, zaczerwienienia, wciągnięcie lub owrzodzenie brodawek czy wyciek z sutka. Obserwuj piersi, zmieniając pozycję ciała: najpierw oprzyj ręce na biodrach, a następnie unieś je za głowę.

Kolejnym krokiem samobadania jest badanie palpacyjne . Możesz przeprowadzić je np. pod prysznicem lub w innym komfortowym miejscu w Twoim domu. Unieś lewą rękę za głowę, a trzema środkowymi palcami prawej dłoni wykonuj delikatne, okrężne ruchy, uciskając lewą pierś. Nie pomijaj żadnego obszaru piersi ani dołów pachowych. Powtórz to samo badanie lewą dłonią na drugiej piersi.

Niepokojące objawy, które mogą świadczyć o raku piersi

Samobadanie to można również wykonać na leżąco. Połóż się na plecach, włóż lewą rękę za głowę, a pod prawy bark podłóż zwinięty w rulon ręcznik. W tej pozycji zbadaj lewą pierś prawą ręką, a następnie zmień stronę i zbadaj drugą pierś.

Badanie palpacyjne powinien również wykonać ginekolog podczas wizyty kontrolnej. Każdą zaobserwowaną zmianę należy skonsultować z lekarzem.

Mammografia

Jednym z podstawowych badań w profilaktyce raka piersi jest mammografia. Pozwala wykryć zmiany, które nie są jeszcze wyczuwalne podczas samobadania.

Badanie trwa tylko kilka minut. Piersi umieszczane są kolejno na specjalnej płycie aparatu mammograficznego. Dzięki temu obraz jest wyraźny, a ocena tkanek dokładna.

Najlepiej zgłosić się na mammografię między 5. a 10. dniem cyklu miesiączkowego – wtedy piersi są mniej wrażliwe na dotyk. Kobiety po menopauzie mogą wykonać badanie w dowolnym momencie.

W Polsce każda kobieta w wieku od 45  do 74 lat może skorzystać z bezpłatnej mammografii, dostępnej bez skierowania.

Badanie zazwyczaj wykonuje się raz na dwa lata, jednak w przypadku kobiet z grupy podwyższonego ryzyka – na przykład po przebytym raku piersi lub z potwierdzoną mutacją genów BRCA1 albo BRCA2 – lekarz może zalecić coroczne badania.

Szczegóły programu profilaktycznego oraz informacje, jak z niego skorzystać znajdziesz na stronie:

pacjent.gov.pl/program-profilaktyczny/profilaktyka-raka-piersi

USG piersi

USG piersi to badanie obrazowe z wykorzystaniem fal ultradźwiękowych. Pozwala ocenić tkankę łączną, przewody mleczne oraz węzły chłonne w obrębie pach. Dzięki dużej czułości aparatu możliwe jest wykrycie nawet bardzo małych, kilkumilimetrowych zmian.

Badanie wykonuje się w pozycji leżącej, z rękami założonymi za głowę. Lekarz nakłada na skórę piersi specjalny żel, który ułatwia przewodzenie fal dźwiękowych, a następnie przesuwa głowicą aparatu po całej powierzchni piersi i pach. Badanie trwa zwykle kilkanaście minut i jest bezbolesne. Po zakończeniu kobieta otrzymuje ligninę, aby zetrzeć nadmiar żelu ze skóry.

Aby zminimalizować dyskomfort związany z tkliwością piersi, USG najlepiej wykonywać między 1. a 10. dniem cyklu miesiączkowego. Badanie powinno być powtarzane regularnie – u kobiet w wieku 25–35 lat raz w roku, a u kobiet między 36. a 65. rokiem życia co sześć miesięcy¹.

¹ https://wyleczrakapiersi.pl/profilaktyka/informacje-ogolne/#usg-piersi-badania-ultrasonograficzne

Spot kampanii

Tylko 3 na 10 kobiet zgłasza się na bezpłatną mammografię. Tymczasem regularne badania pozwalają wykryć raka piersi na wczesnym etapie, kiedy leczenie jest najskuteczniejsze. Dlaczego warto się badać? Obejrzyj spot i jeśli masz 45 lat (lub więcej) – umów się na bezpłatną mammografię. Jesteś młodsza – zapytaj Twojego lekarza o USG, zachęć do profilaktyki swoją mamę, siostrę czy koleżankę.

Obejrzyj spot kampanii

Inne badania profilaktyczne

Bezpłatne badanie HPV HR w Programie Profilaktyki Raka Szyjki Macicy

Nowy Program Profilaktyki Raka Szyjki Macicy to zaktualizowana oferta bezpłatnych badań przesiewowych dla kobiet w Polsce, finansowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Celem programu jest wczesne wykrycie zmian przednowotworowych, które – odpowiednio wcześnie zidentyfikowane – mogą zapobiec rozwojowi raka szyjki macicy.

Od 2025 roku w ramach programu wykonywane są dwa nowoczesne badania:

Test HPV HR z genotypowaniem (typy 16 i 18) – pozwala wykryć zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), który jest główną przyczyną rozwoju raka szyjki macicy. To podstawowa metoda przesiewowa dla wszystkich kobiet w wieku 25-64.
Cytologia na podłożu płynnym (LBC) – nowoczesna metoda badania komórek szyjki macicy, wykonywana z tej samej próbki co test HPV (tzw. triage). Badanie wykonywane jest bezpłatnie tylko u kobiet, które uzyskają pozytywny wynik dla testu HPV HR.

Jak wygląda badanie?

Materiał do badania HPV HR pobierany jest w sposób identyczny jak do cytologii, na fotelu ginekologicznym. Wymaz z szyjki macicy jest pobierany na podłoże płynne, co umożliwia wykonanie testu molekularnego HPV HR i w przypadku dodatniego wyniku wykonanie płynnej cytologii (LBC) z tej samej próbki.

Kto może wziąć udział w programie?
Program skierowany jest do kobiet w wieku 25–64 lat, które:

nie mają rozpoznanego nowotworu złośliwego szyjki macicy,
nie są w trakcie leczenia onkologicznego,
nie wykonywały w ostatnich 36 miesiącach przesiewowego badania cytologicznego w ramach poprzedniego Programu profilaktyki raka szyjki macicy.

Szczegółowe informacje na temat profilaktyki raka szyjki macicy znajdziesz na stronach:

https://wykryjhpv.pl/narodowy-program-profilaktyki-raka-szyjki-macicy

https://pacjent.gov.pl/program-profilaktyczny/profilaktyka-raka-szyjki-macicy

Kolonoskopia

Kolonoskopia to badanie jelita grubego, które pozwala wykryć zmiany, zanim staną się groźne dla zdrowia. Rak jelita często przebiega bezobjawowo, dlatego kolonoskopia ma tak duże znaczenie. Dzięki temu badaniu lekarz może szybko zauważyć nieprawidłowości, a w razie potrzeby od razu je usunąć. To właśnie dlatego kolonoskopię uznaje się za jedno z najskuteczniejszych narzędzi profilaktyki raka jelita grubego.

Na czym polega to badanie?

Sama kolonoskopia trwa od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. Wykonuje się ją w znieczuleniu, tak aby pacjent nie czuł dyskomfortu. Lekarz wprowadza cienki endoskop, by obejrzeć wnętrze jelita, a jeśli zauważy zmiany – może od razu usunąć niewielkie polipy albo pobrać wycinek do dalszych badań. To prosta procedura, która daje bardzo ważne informacje o stanie zdrowia.

Dla kogo i jak często?

Z badania finansowanego przez NFZ mogą skorzystać osoby między 50. a 65. rokiem życia. Program obejmuje również osoby od 40. roku życia, jeśli w rodzinie – u rodzica lub rodzeństwa – wystąpił rak jelita grubego. Z programu mogą skorzystać osoby, które nie miały kolonoskopii w ciągu ostatnich 10 lat.

Więcej informacji o profilaktyce raka jelita grubego znajdziesz na stronie:

https://pacjent.gov.pl/program-profilaktyczny/kolonoskopia-badanie-ktore-ratuje-zycie

Program moje zdrowie

Ten bezpłatny program profilaktyki zdrowotnej jest dla Ciebie, jeśli masz skończone 20 lat. Zgłoś się do przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ) i przejdź przez proste kroki: